Vakman

Boekbinder Wytze Fopma uit Wier figureerde in de eerste aflevering van onze serie Handwerk, over bevlogen ambachtslieden in het culurele veld. In relatief korte tijd heeft hij een naam opgebouwd als een vakman, die geen uitdaging uit de weg gaat. Hij was verantwoordelijk voor de bijzondere kaft van mijn jubileumboek over pepermuntfabriek Fortuin Dockum bv. En in de toekomst hoop ik nog vaker met hem samen te werken.

Voor de Leeuwarder Courant schreef ik het volgende over hem:

Sinds 1999 werkt Wytze Fopma in de grafische sector. Als zeefdrukker, in de offset-drukkerij en bij Multicopy. Daar schopte hij het tot aanstormend verkooptalent van het jaar. Toch was hij ontevreden met wat hij maakte, wetend wat mogelijk is. 'Zo ontdekte ik de wereld van de bijzondere grafische producties.'

Op de crematie van zijn pake in 2006 raakte hij aan de praat met een man die vroeger van alles met hem had beleefd. 'Hij had bij mijn opa ondergedoken gezeten, was verraden, opgepakt en gevlucht... Hij had zijn verhaal al een paar keer opgeschreven en ik wilde dat verhaal vorm geven.'

Zonder kennis van boekbinden begon hij een zoektocht. Hij zag op internet een set messing letters te koop staan, belde de aanbieder in Doetinchem en eenmaal daar, kocht hij er ook een pers bij. 'Toen kon ik een boekband bedrukken, maar ik wist nog niet hoe.'

De Doetinchemer bracht hem in contact met een vriend in Dodewaard, die in 1998 het roer om had gegooid en van het ene op het andere moment een boekbinderij had overgenomen. 'Die was net zo begonnen als ik.' Via deze contacten en stages wist Fopma machines en kennis te verwerven. Wat soms lastig genoeg is, want de klassieke boekbinder verdwijnt.

In 2009 verbouwde hij zijn huis in Wier, creëerde plek voor de apparaten waarop hij zijn eerste boekcassettes en bijzondere uitgaven maakte. In 2014 waagde hij de sprong in het diepe. Hij nam ontslag. 'De eerste paar maanden heb ik met veel mensen gesproken, maar ik had geen omzet.' Kennelijk had hij toch goede dingen gezegd, want na die eerste weken begon het te lopen en sindsdien 'heb ik het alleen maar druk gehad'.

Vormgevers en een enkele uitgever, verzamelaars en kunstenaars weten FopmaWier te vinden. Ze stellen hem soms voor moeilijke opgaven. Zo wilde fotografe Ellen Korth een serie handgebonden katernen in een cassette, waarbij de pagina's van elk katern steeds kleiner worden. Een grote en een iets kleinere pagina liggen tegenover elkaar, terwijl de foto's wel exact overlopen. 'Ik heb 's nachts uitgedacht hoe ik dat moest doen.'

Ook het jubileumboek van pepermuntfabrikant Fortuin Dockum – voorzien van boekband met diepliggende afdrukjes van het Wilhelmina-'kopje' - vroeg precisie en deskundigheid. Maar het meest bijzondere boek is dat met een groot omslag van drie lagen pulp. 'Mei de pers kreeg ik het vocht er wel uit, maar voor de laatste tien procent hebben we het afgebakken in de oven.' Dit boek bedacht hij met bakker Joop van der Veen uit Franeker die onlangs plotseling overleed. Al blijft het op de plank liggen, het is daarom dat Fopma deze eenmalige vingeroefening koestert.